Osoba najbliższa na podstawie aktualnie obowiązującego Kodeksu cywilnego może dochodzić zadośćuczynienia za doznaną krzywdę spowodowaną śmiercią członka rodziny. Przepis art. 446 § 4 k.c. stanowi, że „Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę”.
W praktyce posłużenie się przez ustawodawcę pojęciem „najbliższy członek rodziny” powoduje czasem kłopoty interpretacyjne w ustaleniu kręgu osób uprawnionych z tytułu zadośćuczynienia – nie wskazano bowiem definicji legalnej powyższego pojęcia.
Sądy powszechne w swoich orzeczeniach niejednokrotnie podjęły się próby ustalenia kręgu najbliższych członków rodziny. I tak więc należy do niego zaliczyć przede wszystkim dzieci i współmałżonka zmarłego, rodziców oraz inne osoby pozostające ze zmarłym w ścisłych stosunkach rodzinnych jak rodzeństwo (także przyrodnie), mocochę, ojczyma, dzieci przyjęte na wychowanie, babkę oraz dziadka. Do kręgu zaliczani są konkubenci oraz ich dzieci w przypadku gdy tworzyli oni ze zmarłym rodzinę – np. wspólnie wychowywali dziecko jednego z nich oraz gdy konkubinat był wieloletni i jego istnienie nie krzywdzi żadnych innych rodzin.
Aktualnie judykatura przedstawia rozszerzający kierunek definiowania pojęcia „najbliższy członek rodziny”. Tak więc najbliższym członkiem rodziny nie musi być krewny. Ustalając osoby mogące dochodzić zadośćuczynienia zasadne jest wzięcie pod uwagę wszelkich okoliczności danego przypadku. Przede wszystkim należy zbadać czy między osobami jest poczucie bliskości, wspólnoty, więzy uczuciowe i emocjonalne a także wspólnota gospodarcza (tzw. silna i pozytywna więź emocjonalna). Nie jest przy tym zasadne odwoływanie się wyłącznie do formalnej kolejności pokrewieństwa wynikającej w szczególności z przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego czy z powinowactwa.
Podsumowując, z uwago na brak definicji legalnej pojęcia „najbliższy członek rodziny” Sąd orzekający w danej sprawie ustali czy osoba dochodząca zadośćuczynienia za krzywdę powstałą w wyniku śmierci członka rodziny jest dla niego osobą najbliższą, biorąc pod uwagę faktyczny układ stosunków pomiędzy danymi osobami.
